Als ik tien jaar geleden had geweten wat overprikkeling is en hoe je het kan voorkomen had me dat heel wat hoofdpijn en schuldgevoel bespaard. In deze blog vind je alles wat ik toen graag had willen weten over overprikkeld zijn.

Ik schrijf deze blog voor iedereen die zich net als ik heel vaak stom heeft gevoeld omdat je niet snel kon nadenken in een te drukke trein. Of voor diegenen die hoofdpijn krijgen op een verjaardag terwijl het toch echt een leuke dag is. Overprikkeling is iets wat enorm veel voorkomt en dat had ik tien jaar geleden heel graag willen weten want ik dacht altijd dat het aan mij lag (het ligt dus niet aan jou!). Deze blog is ook voor de mensen die zich niets kunnen voorstellen bij overprikkelt raken. Om inzicht te geven in wat dat nou eigenlijk is en hoe je iemand kan helpen die overprikkeld is.

Overprikkelen dat is toch iets voor autisten/AD(H)D’ers?

Nee dus! Overprikkelen is iets wat super veel voorkomt en echt niet alleen bij mensen met een ASS of AD(H)D. Ik weet dat veel mensen in mijn omgeving die net als ik een introvert zijn er ook last van hebben. Iedereen kan overprikkeld raken, zelfs voor een extravert is het soms te veel.

Wat is dat dan, overprikkelen?

Overprikkeling is het binnenkrijgen van meer prikkels dan dat je hersenen kunnen verwerken waardoor ze overuren draaien en je (over)vermoeid raakt. Dit kunnen allerlei soorten prikkels zijn. Voor mij draait het vooral om geluid, maar het kan ook gaan om sensorische prikkel zoals kleding die niet lekker zit, (fel) licht, plotselinge veranderingen van temperatuur, continue kou of hitte, pijn of wanneer je veel emoties voelt. Als je veel prikkels binnenkrijgt dan wordt het te veel voor je hersenen en raak je overprikkeld dit merk je vaak niet alleen mentaal maar ook fysiek.

Overprikkeling hoeft niet perse te komen door fysieke dingen zo als geluid en is ook niet perse iets wat binnen een paar uur gebeurd. Ik zelf raak erg overprikkeld als ik in een korte tijdsperiode veel sociale gelegenheden heb waarbij ik me erg bewust ben van wat ik doe. Denk aan kerst, het kan dan meerdere dagen duren voor ik weer goed met prikkels om kan gaan.

Wanneer raak je overprikkelt?

Overprikkeling is iets wat je niet altijd kan voorkomen, maar het is wel fijn als je er rekening mee kan houden. Zo kan je bijvoorbeeld voor of na een activiteit die je veel energie kost rust inplannen. Het is voor iedereen verschillend waarvan je overprikkeld kan raken en het kan ook van dag tot dag verschillen. Het kan zijn dat iemand compleet overprikkeld raakt op verjaardagen maar helemaal niet in een vol voetbalstadium met duizenden schreeuwende fans. Ik raak zelf enorm overprikkeld van verjaardagen en boodschappen doen in een drukke supermarkt, maar in een volle trein of bus is er (meestal) niets aan de hand. Hieronder beschrijf ik twee concrete scenario’s waardoor je overprikkeld zou kunnen raken

• Je bent op een verjaardag waar mensen zijn die je niet goed kent. Je bent al een beetje moe, iedereen praat door elkaar heen en je kan het gesprek niet volgen en ook niet meepraten. Bovendien staat er ook nog muziek op in de achtergrond, lopen er constant mensen in en uit en moet je allerlei keuzes nemen zoals welke soort taart je wilt;
• Je reist zoals altijd met het openbaar vervoer naar je studie. Als je bij het station aankomt blijkt dat de treinen niet rijden en prop je jezelf in een overvolle bus, in deze bus wordt hard gepraat en is geen stilte coupé en je oordopjes liggen nog thuis. Als je eindelijk op college bent voel je je al moe voor de dag is begonnen.

Natuurlijk zijn er nog veel meer scenario’s waarin je overprikkeld kan raken. Voor de meeste mensen is het een combinatie van veel geluid, licht, warmte (of kou) en jezelf niet op je gemak voelen. Als je dit voor jezelf kan vaststellen kan je daar rekening mee houden door bijvoorbeeld, als je veel last hebt van geluid, oordopjes in te doen in en drukke trein.

Lichamelijke effecten

Oke, leuk en aardig dat je daar overprikkeld van raakt, maar hoe herken je nou dat je overprikkeld bent. Ten eerste is dit ervaring en leren waarvan je wel overprikkeld raakt (voor mij zijn dat verjaardagen). En natuurlijk waar je niet overprikkeld van raakt (bijvoorbeeld college volgen. Hieronder is ook nog een lijstje met fysieke effecten van overprikkeling

• Hoofdpijn, vaak zeurend over het hele voorhoofd;
• Buikpijn/Buikkramp;
• Overgevoeligheid voor licht en/of geluid;
• Langzaam zijn; denk aan tegen dingen aan stoten of niet meer snel vragen kunnen beantwoorden;
• Schrikachtig; buitenproportioneel schrikken van harde geluiden zoals een telefoon die valt of de deurbel;
• Het te warm of te koud hebben; het gevoel dat je koorts hebt;
• Vlekken voor je ogen zien;
• (over)Vermoeidheid;
• Etc.

Het is fijn als je de signalen kan herkennen van overprikkeling, zo kan je op tijd de hoeveelheid prikkels verminderen en kan je extreme vermoeidheid voorkomen

Wat doe je er tegen?

Overprikkelen is helaas niet iets waarmee je kan leren omgaan door jezelf er maar regelmatig aan bloot te stellen. Er is geen gewenning. Dit is iets wat goed werkt als je ergens bang voor bent, maar wat alleen maar zorgt voor overbodige vermoeidheid als het om overprikkeling gaat. Hieronder staan dingen die je wel kan doen tegen overprikkelen zowel thuis als buitenshuis:

• Zoek een rustige plek op ook al is het maar even. Thuis kan je denken aan je slaapkamer bij iemand anders kan je even naar de WC gaan;
• Zet het licht uit, of vraag de gastheer/vrouw of het licht gedimd kan worden;
• Gebruik oordopjes of een speciale noise cancelling koptelefoon op plaatsen met veel geluid;
• Zet een zonnebril zodat licht minder fel is;
• Doe een meditatie; of haal in elk geval een paar keer diep en rustig adem met gesloten ogen;
• Ga naar buiten om een eindje te wandelen/fietsen;
• Vertel mensen dichtbij jou hou ze het kunnen herkennen als jij te veel prikkels hebt, waarschijnlijk herkennen ze dit al, dan kunnen zij actie ondernemen als jij zelf even kwijt bent wat je er ook alweer tegen kan doen.

Natuurlijk is iedereen anders en misschien is niet alles wat ik in dit artikel schrijf op jou van toepassing. Ik hoop toch dat je hier iets aan hebt gehad en dat je zo kan leren beter om te gaan met overprikkeling, of dat je op zijn minst nu begrijpt dat het niet aan jou ligt! Wil je nog meer lezen over overprikkeling? Klik dan hier!

Liefs, Anouk

Raak jij wel eens overprikkeld? En zo ja, waarvan?